Naar lineair module overzicht Naar schema e-learning

Leeruitkomst 2: De kunst van het begeleiden

Beluister de podcast (37 minuten)

De docent als procesbegeleider

Effectieve feedback helpt studenten grip te krijgen op hun leerproces en draagt bij aan hun professionele ontwikkeling. Als docent begeleid je dit proces door gerichte, tijdige en constructieve feedback te geven en een veilige leeromgeving te creëren zodat de student de feedback ook benut (Vygotsky, 1994).

Navigeren door je leerproces helpt studenten om regie te nemen over hun leerproces. Tijdens het navigeren doorloopt de student zes stappen, waarin feedback een belangrijke rol speelt. Hieronder volgt per stap een toelichting over hoe feedback het leerproces van studenten ondersteunt en wat dit van de docent vraagt.

1. Verwachtingen verhelderen
De student en docent bespreken samen wat de leeruitkomsten betekenen en hoe deze bijdragen aan de professionele ontwikkeling. Ze bepalen samen wat er wordt verwacht om de EvL aan te tonen. Het verhelderen van verwachtingen is niet in één keer klaar maar vraagt herhaling.

• Rol van feedback: Helpt studenten begrijpen wat de leeruitkomsten betekenen en welke inhouden en succescriteria hierbij horen. Dit wordt ook wel feedup genoemd.

• Wat vraagt dit van de docent? Gaat in gesprek over succescriteria bij de leeruitkomsten, hoe deze aangetoond kunnen worden en bespreekt verwachtingen met studenten. De docent geeft voorbeelden van bewijsmateriaal. Blijf tijdens het gesprek met studenten in hun zone van naaste ontwikkeling. Dat betekent dat je samen met studenten aftast wat zij zouden kunnen doen met hulp. Bij de leeruitkomsten geef je zicht op het eindniveau. Als dat te ver weg ligt kun je delen verhelderen en je met studenten eerst richten op een deel. Als er van studenten wordt verwacht dat ze iets doen dat ze niet kunnen, zelfs niet met hulp, dan kom je in de ‘paniekzone’ en is er van leren geen sprake meer. Door te richten op de zone van naaste ontwikkeling kun je met studenten bespreken welke stappen zij kunnen zetten in hun leren. Deze passende ondersteuning wordt ook wel scaffolding genoemd.

2. Plannen maken
De student stelt een studieplan op en bespreekt dit met docenten en medestudenten om feedback te ontvangen.

• Rol van feedback: Helpt studenten hun leerplan duidelijker te maken en bewust te worden van wanneer en aan wie ze feedback kunnen vragen.

• Wat vraagt dit van de docent? Stimuleert studenten om na te denken over welke leeractiviteiten passen bij de leeruitkomsten, hoe ze de leeruitkomsten aan willen gaan tonen en geeft feedback op de kwaliteit van hun studieplan.

3. Proberen, oefenen en leren
De student voert het studieplan uit en vraagt feedback om het leerproces bij te sturen.

• Rol van feedback: Helpt studenten te checken of ze de juiste aanpak hanteren en voortgang boeken richting de leeruitkomsten. Helpt bijsturen en ondersteunt continu leren.

• Wat vraagt dit van de docent? Creëert een veilige leeromgeving waarin studenten fouten mogen maken, moedigt studenten aan om tijdig feedback te vragen, door hen bijvoorbeeld te vragen hun voortgang te pitchen. Geeft gerichte feedback op het proces en tussenresultaten met betrekking tot de leeruitkomsten. Dat kan ook door groepsfeedback en peerfeedback tijdens de bijeenkomsten.
De docent is ook hier alert of studenten nog steeds leren in hun zone van naaste ontwikkeling, zeker als zij tijdens het proberen, oefenen en leren fouten maken. Soms betekent bijsturen ook: kleinere stapjes zetten of meer hulp bieden. Als studenten tijdig feedback vragen, zie je of ze meer begeleiding nodig hebben. Begeleiding kan ook door bijvoorbeeld formats en stappenplannen aan te bieden. Je past als het ware de mate van structuur aan, aan hun behoeften. Het kan ook helpen om halffabricaten voorzien van feedback te bespreken met een groep.

4. Leren zichtbaar maken
De student maakt bewijsmateriaal en verwerkt feedback in een ontwikkelportfolio. Ook laat de student zien hoe de ontvangen feedback verwerkt is.

• Rol van feedback: Draagt bij aan het zichtbaar maken van het leerproces en resultaten. Door feedback te verwerken, tonen studenten hun ontwikkeling aan.

• Wat vraagt dit van de docent? Begeleidt studenten bij het ontwikkelen van bewijsmateriaal om de leeruitkomsten te kunnen aantonen en geeft feedback op tussentijds werk en reflecties. Moedigt studenten aan feedback te verwerken en laat ze zien hoe ze zich hierdoor ontwikkelen.

5. Pas op de plaats maken
De student evalueert de voortgang en vraagt prestatiefeedback.

• Rol van feedback: Studenten evalueren zelf hun voortgang en vragen daarna prestatiefeedback. Dit helpt hen inzicht te krijgen in hoeverre ze de EvL hebben aangetoond. De beoordelingsschaal kan helpen om ze meer inzicht te geven in hun niveau.

• Wat vraagt dit van de docent? Begeleidt studenten bij het opstellen van de zelfevaluatie en geeft prestatiefeedback gericht op realisatie van (een deel van) de leeruitkomsten. Helpt hen vervolgens om waar nodig duidelijke vervolgacties te bepalen. Peerfeedback kan bij Pas op de plaats ook een belangrijke rol innemen.

6. Klaarmaken portfolio voor tentamen
De student stelt een assessmentportfolio samen en onderbouwt hoe de leeruitkomsten zijn behaald. Dat heeft de student bij Pas op de plaats mogelijk voorbereid.

• Rol van feedback: Studenten filteren bewijsmateriaal tot een assessmentportfolio, inclusief de prestatiefeedback en verplicht bewijsmateriaal.

• Wat vraagt dit van de docent? Ondersteunt studenten bij het filteren van bewijsmateriaal.

De rol van de docent bij feedback is cruciaal. Je helpt studenten om feedback te vragen, ontvangen en verwerken. Je begeleidt studenten actief en leert ze feedback te gebruiken om van te leren en dit onderdeel te maken van hun leerproces. Zo worden ze feedbackgeletterd.