Inleiding Rekenen-Wiskunde

Voor het kunnen verzorgen van reken-wiskundeonderwijs in het basisonderwijs is het noodzakelijk dat een leerkracht diepgaande kennis heeft van de vakinhoud, maar ook van manieren om die vakinhoud te onderwijzen. Ofwel: Het domein Rekenen-Wiskunde omvat zowel de kennis als didactiek van het vak.
In de kennisbasis (zie 10voordeleraar) is vastgelegd welke kennis en vaardigheden verwacht worden van een startbekwame leraar. Daarvoor wordt een vijftal kennisdomeinen beschreven:
1. Hele getallen en bewerkingen 2. Verhoudingen, procenten, breuken en kommagetallen 3. Meten 4. Meetkunde 5. Verbanden.
Binnen elk kennisdomein wordt onderscheid gemaakt tussen Wiskundekennis (op verschillende niveaus) en Wiskundedidactiek (met zicht op het didactisch handelen, vakconcepten en leerprocessen). Alle pijlers samen vormen een samenhangend netwerk met dwarsverbanden tussen de verschillende onderdelen.
Een goede wiskundige attitude is van belang voor het ontwikkelen van dit vakmanschap.

NB:
Internationaal wordt alleen de term ‘wiskunde’ (mathematics) gebruikt, waar in de Nederlandse basisscholen vaak nog ‘rekenen’ op het rooster staat. Vandaar dat we het domein ‘rekenen-wiskunde’ noemen, maar in de kennisbasis gesproken wordt over ‘Wiskunde voor het basisonderwijs’.

Schematische weergave:

Kennisbasis

Wiskunde kennis

Wiskunde didactiek

Gecijferdheidsontwikkeling

Inloggegevens reken/wiskunde tijdschriften:

Tijdschrift Volgens Bartjens
Via Fontys Finder in te zien.

Tijdschrift Het Jonge Kind
inlog: oso@fontys.nl
wachtwoord: LezenvoorOSO!

Praxis bulletin
Via Fontys Finder is het archief te raadplegen.

Inleiding

Conceptuele kennis voor het domein Rekenen-Wiskunde

- Van concept naar leeractiviteit -

Inleiding

Goed rekenonderwijs vraagt om een vakbekwame leerkracht die boven de stof staat en op de eigen didactische kennis en rekenvaardigheid kan vertrouwen. De pabo leidt op tot startbekwame leerkracht, die niet alleen de basis beheerst, maar ook verschillende benaderingen van een probleem (her)kent, zodat hij kan inspelen op de beginsituatie van zijn leerlingen. Dit vereist een goed doordachte voorbereiding op leeractiviteiten, waarbij doelen, kerninzichten, relevante didactische modellen en leerinhouden een belangrijke rol spelen.

Professionele gecijferdheid

Het geheel aan reken-wiskundige kennis, vaardigheden en inzichten van een (startbekwame) leerkracht wordt aangeduid met het begrip professionele gecijferdheid.

Een startbekwame, professioneel gecijferde leerkracht moet over de volgende competenties beschikken om adequaat reken-wiskundeonderwijs te kunnen realiseren:

Het zelf beschikken over voldoende rekenvaardigheid en gecijferdheid;
Rekenen-wiskunde betekenis kunnen geven voor kinderen;
Oplossingsprocessen en niveauverhoging bij kinderen kunnen realiseren;
Wiskundig denken van kinderen kunnen bevorderen. (Kennisbasis Rekenen Wiskunde, 2009, p 7-8)

Het gaat bij professionele gecijferdheid dus om de reken-wiskundige kennis die de (startbekwame) leerkracht nodig heeft. Hiermee moet hij het leren van rekenen-wiskunde door basisschoolleerlingen op gang brengen, ondersteunen en bevorderen. Die eigen vaardigheid van een startbekwame leerkracht gaat daarmee verder dan beheersing van de leerstof rekenen-wiskunde op de basisschool en wordt bovendien verrijkt met vakdidactische kennis, vaardigheden en inzichten.

Globale theorie Rekenen-Wiskunde

In de kennisbasis Rekenen-Wiskunde wordt de globale theorie Rekenen-Wiskunde als volgt omschreven:

“Bij rekenen-wiskunde op de basisschool gaat het om uiteenlopende leerprocessen, zoals betekenisconstructie en begripsvorming, problemen oplossen, verwoorden, notaties ontwikkelen, wiskundig redeneren, oefenen, toepassen, memoriseren en automatiseren. Het gaat daarbij om langlopende wiskundige leerprocessen en leeractiviteiten als abstraheren, classificeren, schematiseren en structureren. Het geheel aan optredende leerprocessen bij rekenen-wiskunde kan worden gekarakteriseerd als een constructief, cumulatief, zelfgereguleerd, intentioneel, context-gebonden en interactief proces van kennisverwerving, betekenisgeving en vaardigheidsontwikkeling. Onderliggende algemene theorieën over leren en onderwijzen die van belang zijn voor het leren en onderwijzen van rekenen-wiskunde zijn bijvoorbeeld de cognitieve ontwikkelingspsychologie, de handelings(leer)psychologie, de cognitieve (leer)psychologie en het sociaalconstructivisme”.

Realistisch reken-wiskundeonderwijs kan worden gekenmerkt aan de hand van vijf samenhangende onderwijsleerprincipes:

1) Mathematiseren vanuit betekenisvolle realiteit;

2) Modelleren en formaliseren;

3) Ruimte voor eigen inbreng van leerlingen;

4) Interactie, reflectie en niveauverhoging;

5) Verstrengeling van leerlijnen.